به نقل از «مهر»

درج نام هِزار شاعر در «هَزاران پارسی در سرزمین هزار ایزد»

تاریخ انتشار: ۳ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۵۶۴۲۰

کمال شفیعی شاعر و پژوهشگر در گفتگو با خبرنگار مهر درباره کتاب «هَزاران پارسی در سرزمین هزار ایزد» که توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده، گفت: کتاب «هَزاران پارسی در سرزمین هزار ایزد» مجموعه‌ای است که ادبیات دوره صفویه را بررسی می‌کند. ادبیات دوره صفویه در واقع اولین خیزش اجتماعی را رقم زد به گونه‌ای که در آن دوران بیش از هزار شاعر از ایران علیه حکومت قیام کردند و ایران را ترک کردند و در هندوستان رحل اقامت افکندند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی افزود: کلمه «هَزاران» به معنای پرندگان خوش‌آواز و «سرزمین هزار ایزد» به معنای سرزمین هزار خداست. در واقع سرزمین هزار ایزد کنایه‌ای از سرزمین هند است. ما در این کتاب تلاش کرده‌ایم که نشان بدهیم خیزش اجتماعی که توسط شعر در دوره صفویه رقم خورد، باعث شد که شعر برای اولین بار از دربار خارج شود، چراکه شاه اسماعیل صفوی و سایر شاهان صفوی علاقه‌ای به شعر درباری نداشتند.

این‌پژوهشگر در ادامه گفت: شعر دوران صفویه، خواستگاه پیدایش اشعار آئینی و اجتماعی شد. توجه دربار شاهان صفویه به شعر آئینی باعث شد که شاعرانی چون محتشم کاشانی و وحشی بافقی روی کار بیایند و بعد از آن شعر آئینی رشد و گسترش پیدا کرد. شاعرانی که در دوران صفویه به هند رفتند، باعث غنای ادبیات ایران در سرزمین هند شدند. شعر فارسی در دوره صفویه برای اولین بار از دربار فاصله گرفت و به جامعه راه یافت. شعر قبل از دوران صفویه زبان فاخر درباری و حکومتی بود و فقط برای خواص سروده می‌شد اما بعدها به واسطه آنکه مثلاً نانوایان یا خشت‌مالان نیز به سرودن شعر مشغول شدند، شعر وارد کوچه و بازار شد و اینگونه زاویه دید و موضوعات شعری برای اولین بار به شکل بسیار معناداری تغییر یافت. در ادامه این روند فرم و قالب شعر نیز عوض شد و محتواهای جدیدتری به عالم شعر راه یافت.

شفیعی گفت: ما درباره اینکه باید چه نامی را برای سبک اشعار سروده شده در دوره صفویه انتخاب کنیم، بحث کرده‌ایم و در قالب این بحث‌ها پرسیده‌ایم که آیا با توجه به اینکه همواره تمرکز در پایتخت بوده است، باید سبک سرایش اشعار شاعران دوره صفوی را سبک اصفهانی بدانیم؟ یا چون شاعران دوره صفویه در هند بودند و شعر فارسی می‌سرودند باید سبک اشعار آنها را سبک هندی بدانیم؟ و یا اصلاً باید بگوییم شاعران دوره صفوی به سبک صفوی شعر می‌سرودند؟ ما در جریان بحث درباره ادبیات دوره صفوی به بحث شاعران نابختیار می‌رسیم و بررسی می‌کنیم که چرا بخت با برخی از شاعران دوره صفوی یار نبوده است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت همه چیز به تأثیر کاتبان و نسخه‌نویسان در تاریخ ادبیات ایران برمی‌گردد. در واقع در گذشته کتاب شاعری که در مرکز توجه درباریان بود، قطعاً چندین بار نوشته و در کتابخانه‌های دربار نگهداری می‌شد اما اگر شاعری به دربار راه نمی‌یافت، آن شاعر با همه توانمندی‌هایش بخت‌یار نمی‌شد؛ زیرا در حقیقت در گذشته چشم همه شاعران و ناسخان به دربار بود، ناسخان یا میرزا بنویسان موظف بودند که به خواست درباریان کتاب شاعران و نویسندگان را بازنویسی کرده و به کتابخانه‌های دربار بسپارند. اینگونه می‌شد که شاعرانی که در مرکز توجه دربار نبودند کمتر شناخته می‌شدند. بنابراین ما متوجه می‌شویم که بخت‌یار یا نابخت‌یار بودن شاعران دوره صفوی ارتباطی به میزان توانایی آنها در شاعری نداشته است و ندارد.

وی افزود: برخی از شاعران دوره صفوی پولی نداشتند که به ناسخان بدهند که اشعارشان را در قالب کتاب نوشته شود و در اختیار دیگران قرار بگیرد. قرار بر این بود که مجموعه بخت‌یاران و نابخت‌یاران تاریخ ادبیات و شعر، یک مجموعه ۶ جلدی باشد که جلد دوم آن با عنوان «قهوه قجری در فنجان ادبیات» به بررسی ادبیات دوره تاریخی انتهای دوران حکومت صفویه تا ابتدای دوران حکومت پهلوی می‌پردازد. ایده نگارش مجموعه بخت‌یاران و نابخت‌یاران تاریخ ادبیات و شعر در سالیان دور شکل گرفت. من آن ایده را با دکتر محمدرضا بیرنگ مطرح کردم. ایشان و من یک سال را به نگارش کتاب «هَزاران پارسی در سرزمین هزار ایزد» اختصاص دادیم. کتاب مذکور یک سال بعد از اتمام نگارشش توسط انتشارات سوره چاپ شد و به بازار آمد. کتاب «قهوه قجری در فنجان ادبیات» نیز هم‌اکنون زیر چاپ است. در واقع طراحی‌های این کتاب در مرکز سوره تمام شده است و آماده ویراستاری است.

این‌شاعر در ادامه گفت: ما در کتاب «قهوه قجری در فنجان ادبیات» می‌خوانیم که چگونه اولین مدارس رسمی کشورمان شکل گرفتند و کارشان را آغاز کردند. ادبیات کودکان و نوجوان برای اولین بار در دوره قاجار شکل گرفت و مبحثی به عنوان ادبیات زنان نیز اولین بار در همان دوره مطرح شد. کشور ما برای اولین بار در دوره قاجار شعر سیاسی را تجربه کرد زیرا اتفاقات بزرگی چون مشروطه در آن دوره رخ داد. روزنامه‌نگاری به معنای امروزی برای اولین بار در دوره قاجار شکل گرفت و مطرح شد. نهضت ترجمه نیز برای اولین بار در همان دوره به راه افتاد. ما در تمام جلدهای مجموعه بختیاران و نابختیاران تاریخ ادبیات و شعر نگاهی به شاعران نابختیار داشتیم و داریم.

شفیعی گفت: ما در کتاب «هَزاران پارسی در سرزمین هزار ایزد» از بالغ بر ۱۰۰۰ شاعر نام برده‌ایم اما در پایان ما تاریخ ادبیات را در ۳ قالبِ ادبیات ملی، منطقه غرب و شاعران اسدآباد که چهارمیر بوده‌اند، بررسی می‌کنیم. اسدآباد در دوره صفویه چهار شاعر توانمند اما نابخت‌یار به نام‌های میرالهی اسدآبادی، محوی اسدآبادی، میر مغیث‌الدین اسدآبادی و میر جلال‌الدین اسدآبادی را داشت. همه این شاعران در هند بودند و مزارشان در همان کشور است. در واقع این کتاب با محوریت چهار میر اسدآباد نوشته شده است و ما در جریان بررسی وضعیت هر کدام از میرهای چهارگانه اسدآباد به معاصران و معاشران آنها نیز پرداخته‌ایم زیرا یک شاعر به تنهایی رشد نمی‌کند و در مجموعه‌ای قرار دارد که آن مجموعه زمینه‌های برآمدن شاعران را تعریف می‌کند.

وی افزود: ما چهار تذکره اصلی موجود را در کتاب «هَزاران پارسی در سرزمین هزار ایزد» که با نگاه آکادمیک نوشته شده، بررسی کرده‌ایم و متوجه شدیم که در برخی از تذکره‌ها از یک شاعر فقط یک بیت آمده است، این در صورتی است که آن شاعر، شاعر بسیار قوی بوده است. ما در بخش تذکره کتاب مذکور علاوه بر اینکه نقد و شرح تذکره‌ها را داریم، گرفتاری‌های تذکره‌نویسان را شرح داده‌ایم. یکی از ایرادهای وارد بر کار تذکره‌نویسان این است که عمدتاً تذکره‌های نوشته شده، بر اساس شنیده‌ها جمع‌آوری شده‌اند. تذکره‌نویسان بیشتر بر شاعران محیط اطراف خودشان اشراف داشتند. سالهاست که منابع زیادی برای نوشتن مجموعه کتاب‌های بخت‌یاران و نابخت‌یاران تاریخ ادبیات و شعر جمع شده‌اند. ما سعی کردیم که ارجاع‌هایمان، ارجاع‌های علمی و منابع دست اول باشند.

کد خبر 5816096 زینب رازدشت تازکند

منبع: مهر

کلیدواژه: هندوستان صفویه معرفی کتاب کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دفاع مقدس انقلاب اسلامی ایران خبرگزاری مهر معرفی کتاب شهید چمران مصطفی چمران کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان رونمایی کتاب نمایشگاه بین المللی کتاب پکن محمدمهدی اسماعیلی دانشگاه تهران نقد کتاب برای اولین بار دوره صفویه ادبیات دوره شکل گرفت بخت یار

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۵۶۴۲۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اهتمام نهاد کتابخانه های عمومی برای حمایت از آثار ادبیات پایداری

به گزارش خبرنگار مهر، آیین نقد و رونمایی کتاب «لبخند آفتابی» صبح چهارشنبه با حضور سیدرضا علوی نویسنده کتاب، رسول آفتابی روایتگر اثر، موسی غیور منتقد کتاب، اسد بابایی مدیرکل کتابخانه های عمومی آذربایجان شرقی و جمعی از علاقمندان به حوزه ادبیات پایداری در تالار نخجوانی کتابخانه مرکزی تبریز برگزار شد.

اسد بابایی مدیرکل کتابخانه های عمومی آذربایجان شرقی در این آیین با بیان اینکه کتابهای حوزه دفاع و پایداری به عنوان یک گونه ادبی، بسیاری از آثار ممتاز معاصر را در برگرفته است گفت: این آثار علاوه بر غنای ادبی و فرهنگی که درخود دارد باعث تاثیرگذاری بر روی آحاد جامعه، برای حراست هر چه بیشتر از وطن و میهن خود می شود.

بابایی با تاکید بر اهتمام جدی نهاد کتابخانه های عمومی کشور برای حمایت از آثار حوزه ادبیات پایداری افزود: سعی داریم با برگزاری برنامه های ترویجی مانند رونمایی و نقد و بررسی کتاب های نگارش شده در موضوع هشت سال دفاع مقدس به ویژه بیوگرافی ها و اتوبیوگرافی های تالیف شده در زمینه سیره زندگی رزمندگان منش زندگی ساده و مبتنی بر اسلام ناب آنها را به نسل جوان و نوجوان منتقل نماییم.

مدیرکل کتابخانه های عمومی آذربایجان شرقی در بخش دیگری از سخنان خود در مورد کتاب «لبخند آفتابی» اظهار داشت: یکی از مهمترین نقاط قوت کتاب در این است که هم نویسنده و هم راوی با نگاهی آمیخته به طنر کوشش کرده اند با زبانی ساده و بدون کلیشه جریان های تلخ و شیرین و مفاهیم والای ایثار را در زندگی روزمره رزمندگان هشت سال دفاع مقدس به نمایش درآورند.

موسی غیور نویسنده، پژوهشگر و منتقد ادبیات پایداری در آیین نقد و رونمایی کتاب «لبخند آفتابی» گفت: وجه تمایز جنگ تحمیلی با دیگر جنگ های رخ داده در طول تاریخ این است که: جنگ ما دفاعی با محوریت مردم بود و تمام نیروهایی که جنگ را اداره کرده اند مردم عادی و از بطن جامعه بودند بنابراین بعد از پایان جنگ همه رزمندگان در یک نقطه اشتراک یافتند که باید لحظات ناب و زیبایی های دفاع مقدس را برای آنهایی که آن جو را ندیده و حس نکرده اند ترسیم و روایت نمایند.

غیور در بخش دیگری از سخنان خود به آسیب های متوجه ادبیات پایداری و خاطره گویی از دفاع مقدس پرداخته و بی توجهی به اقتصاد نشر، سفارشی سازی تدوین و نگارش کتاب در این حوزه، ایجاد مسائل و مشکلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بعد از جنگ تحمیلی که به معویات جنگ آسیب زده اند و یکسان سازی تیپ های شخصیتی از همه رزمندگان در آثار مربوط به حوزه ادبیات پایداری را از آن جمله از آسیب ها مطرح کرد.

این پژوهشگر و منتقد ادبیات پایداری استفاده از کاغذ مناسب، عکسهای رنگی، دورنگ بودن متن نوشتاری کتاب و صفحه آرایی زیبا را از جمله نقاط قوت ظاهری کتاب برشمرده و توجه به سلوک و ارتباطات انسانی به جای حادثه محور بودن داستان، بی تکلفی و دور بودن نویسنده و راوی از ریا و نمایش، عدم وجود محتوای زائد، حشو و تکراری در کتاب، ترجمه فارسی روان و سلیس خاطرات اغل ترکی آمیخته به طنز و فکاهیات را از جمله نقاط قوت محتوای این کتاب عنوان کرد.

رسول آفتابی راوی کتاب نیز در این نشست هدف از بیان خاطرات گردآوری شده در کتاب را گرامیداشت یاد و خاطره شهدا و هم رزمان دفاع و ثبت در صفحات درخشان تاریخ مقاومت و دفاع ملی دانسته افزود: خاطره گویی کردم تا من هم به نوبه خود بتوانم سهمی در بازگویی و بازخوانی رشادت ها و معنویت ها و مردانگی های رزمندگان با اخلاص اسلام را بیان نمایم.

سیدرضا علوی نویسنده کتاب نیز در پایان این آیین با بیان خلاصه ای از مراحل و سیر تدوین کتاب «لبخند آفتابی» و دلایل انتخاب رسول آفتابی برای نگارش خاطرات وی گفت: با شنیدن نام برخی افراد ناخود آگاه لبخند بر لبان آدمی می نشیند. این افراد اشخاصی خوش مشرب با روحیه طنز پرداز بذله گو نیک اندیش و خیرخواه هستند. در طول تاریخ دفاع مقدس با توجه به موقعیت و شرایط جنگ نیاز به افرادی مانند رسول آفتابی بود که با بذله گویی طنز پردازی و نکته سنجی های خود روحیه رزمندگان را غرق در نشاط کنند. احتیاج ذاتی انسانها به شاد بودن افرادی را در دوران جنگ تحمیلی و دفاع مقدس وادار به بذله گویی ها و شوخی با موقعیت موجود در نبرد می کرد. طنز پردازی آنی و بذله گویی این رزمندگان در زمانهای سخت پیکار و رودررویی با دشمن مهاجم و متجاوز به داد رزمندگان می رسید.

کد خبر 6093796